Bursa'nın 1326 yılında Orhan Bey tarafından fethinden hemen sonra, kale içine sıkışıp kalan Bursa'yı genişletmek amacıyla Gökdere'nin sulayıp bataklık haline getirdiği alanlar kurutularak kullanılabilir hale getirilmiştir. Bu anlamda Bursa Kalesi dışında inşa edilen ilk külliye Orhan Külliyesidir. Külliyenin ilk yapıldığında yüksek duvarlar ile çevrelendiği tarihi kayıtlarda ifade edilir. Bu nedenle bu bölge ilk dönemlerde 'Aşağıhisar' diye de anılmıştır. Külliye; cami, medrese, imaret, misafirhane-zaviye, han ve hamamdan oluşmaktadır. Medrese ve imaret 1935'lere kadar mevcut iken günümüze hiçbir iz kalmamıştır.

ORHANGAZİ

 Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'nin oğlu olan Orhan Gazi, Osmanlı Devleti'ni teşkilatlandırarak kurumsal bir devlet haline getirmiştir. 45 yaşında iken devletin başına geçen Orhan Gazi, daha 15 yaşında iken savaşlara iştirak etmiş ve hayatının büyük bir kısmını cenk meydanlarında geçirmiştir. Kardeşi Alâaddin’'i kendisine vezir yapmış, Alâaddin Paşa'nın 1331 yılında ölümünden sonra oğlu Süleyman Paşa bu göreve getirilmiştir. Babasından 6.000 km2 olarak teslim aldığı beylik topraklarını altı misline çıkararak 95.000 km2 yapmış, Devlet merkezini Bursa'ya almıştır. Orhan Gazi döneminde; 1326'da Bursa, 1329’da İznik, 1337'de Gemlik fethedilmiştir. Bursa'yı fethettikten sonra ilk iş olarak şehri kale içerisinden çıkartarak kale dışında yeni bir merkez oluşturmuştur. Bu kapsamda cami (Orhan Cami), han (Emir Han), hamam (Şengül Hamamı) ve imaretten oluşan bir külliye yaptırmıştır. Böylelikle imparatorluğun en önemli ticari nüvesi oluşturulmuştur. Daha sonra Bizanslılara karşı Palekanon (Maltepe) zaferi kazanılmış, 1345'de Karasi Beyliği ilhak edilmiş, 1354'de Ankara ve Gelibolu'nun fethedilmesiyle birlikte birçok beylik ve ahali Osmanlı bayrağı altında kendiliğinden toplanmıştır. 1345 yılında Bizans ile anlaşma yapılmış, Kantakuzenos'un kızı Teodora Orhan Gazi ile evlendirilmiştir. Cenevizliler ile ittifak yapan Bizanslılara karşı Süleyman Paşa, Evrenos Bey, Ece Beyi Rumeli’ye geçmeleri için görevlendirmiş, 1357 yılında Gelibolu, 1358 yılında da Bolayır, Hayrabolu ve Tekirdağ fethedilmiştir. Osmanlı’nın kurumsallaşıp, topraklarının genişlemesinde önemli bir görev üstlenen Orhan Gazi, 1360 senesinde 79 yaşında iken vefat etmiştir. Vefatı sonrasında Saint Elia Manastırı'nın bir bölümü türbe haline getirilerek buraya defnedilmiştir.

ORHAN GAZİ TÜRBESİ

 Zemininde Saint Elia Kilisesi’ne ait mozaikler yer almaktadır. 1855 depreminde yıkılan türbe, bugünkü haliyle Sultan Abdülaziz döneminde, 1863 yılında yaptırılmıştır. Kare planlı olan türbe, dört sütun üzeri kubbe ile örtülmüştür. Kubbenin içi kalem işleriyle kartuşlar şeklinde süslenmiş, pandantifler ve pencere alınlıkları iri barok motiflerle süslenmiştir. Orhan Gazi’nin yeşil çuha örtülü sandukası pirinç şebeke ile çevrilidir.. Türbe içerisinde, ortadaki pirinç parmaklıklarla çevrili sanduka Orhan Gazi’ye aittir. Türbede ayrıca, Orhan Gazi’nin eşi Nilüfer Hatun, Cem Sultan’ın oğlu Abdullah (1481), II. Bayezid’in oğlu Şehzade Korkud (1513) ve Yıldırım Bayezid’in oğlu Musa Çelebi (1413)’nin sandukaları vardır. Bunlardan başka isimleri bilinmeyen 16 kişiye ait sandukalar da bulunmaktadır.

ORHAN BEY CAMİİ

Cami, tarihi çarşı içerisinde, Ulucami'nin doğusunda, Tarihi Belediye Binası'nın batısında Ulu Cami'nin doğusundadır. Orhan Bey tarafından miladi 1339 yılında inşa edilmiştir. Tabhâneli - zâviyeli camilerdendir. Kuzey-güney yönünde arka arkaya iki kubbe ve yanlarda doğu-batı yönünde orta mekâna kemerle açılan daha küçük birer kubbe, giriş cephesinin iki köşesinde uzun, üzeri beşik tonoz örtülü odalar ve kuzey yönünde buna eklenen son cemaat yerinden oluşmaktadır.

Toplama moloz taşı ve aralarında yatay ve dik örülen tuğlalarla inşa edilen cami, erken dönem Osmanlı mimarisinin özelliklerini gösterir. Tuğla ve taş sıralarıyla yapılmış kemerler, tuğladan kurslar, camiyi süsleyen unsurlardır.

ORHAN BEY HAMAMI (AYNALI ÇARŞI)

Orhan Gazi'nin yaptırdığı ve külliyesinin evkafında olan Çifte Hamam, Ulucami'nin batısında, Emir Han ile Koza Han'ın arasında yer alır. Osmanlı-Türk hamam mimarisi örneklerinin ilklerindendir. Çifte hamam sınıfından olan yapının duvarları kesme taş, kubbe kasnakları üç sıra tuğla, bir sıra kesme taş ile örülmüştür. Günümüzde 'Aynalı Çarşı' olarak anılan hamamda geleneksel giysi ve eşyalar ile antika dükkânları yer almaktadır.

EMİR HAN

Külliye bünyesindeki han, Ulu Cami'nin hemen kuzeyinde yer alır. Orhan Bey tarafından 14. yüzyılın ikinci yarısında yaptırılmıştır. Osmanlı şehir hanları mimarisinin ilk örneğidir. Tarihi kayıtlarda Emir Hanı, Han-ı Bezzaziye, Eski Bedesten ve Kepenekçiler Çarşısı olarak anılmıştır. Bursa'daki sükka (çarşı) kantarı burada olduğu için Bahar Kapanı da denilmiştir. Bursa'nın ilk bedesteni Emir Han'dır. Diğer bedesten yapıldıktan sonra buraya Eski Bedesten denilmiştir. Revaklı, kare bir avlu etrafında, alt katta 36 mahzen ve küçük bir ahır, üst katta da 38 odası olan hanın, revak ayakları kesme taşla ve beden duvarları iki sıra tuğla ve bir sıra moloz taşla inşa edilmiştir. Birinci kat revaklarının dört köşesindeki birer kubbe dışında kalan yapının tüm bölümlerinin üzeri tonozla örtülmüştür.

Adres: Osmangazi Mahallesi Yiğitler Cad. 16040 Tophane Osmangazi/Bursa

Açılış Saatleri:

Kış Dönemi: 08.00-18.00

Yaz Dönemi: 08.00-20.00